Μια περιπλάνηση στο γίγνεσθαι της Μάνης
της Κατερίνας Κουσουρή
Η άνυδρη φύση της Μάνης συγκεντρώνει τους περισσότερους παραδοσιακούς οικισμούς στην Ελλάδα, αρχαία μονοπάτια που περιμένουν να περπατηθούν από την εποχή του Παυσανία, 800 περίπου βυζαντινές εκκλησίες, ανεξερεύνητα ναυάγια, μυστικές παραλίες και πέτρινους τοίχους γεμάτους μυστικά και ιστορίες. Ξερολιθιές και πυργόσπιτα, η πέτρα κυριαρχεί, αντανακλά τη σκληρότητα του τοπίου και τη δύναμη των ανθρώπων της Μάνης που έμαθαν να ζουν και να πορεύονται μαζί της.
Η διαδρομή από την Αθήνα μέχρι την Αρεόπολη είναι περίπου 3,5 ώρες, κατεβαίνοντας σταματήστε στις Αιγές, στην είσοδο του χωριού στη Μανιάτικη Αρτοποιία θα δοκιμάσετε τις πιο αέρινες δίπλες που φάγατε ποτέ, πάντα φρέσκες και υπέροχα μελωμένες, εφάμιλλες μ’ αυτές που έφτιαχνε η γιαγιά μου και αυτό δεν είναι εύκολο.
Ξεκινήστε το γύρο της Μάνης, μια βόλτα που θα καθαρίσει το μυαλό σας και θα θέλετε να κάνετε ξανά και ξανά.Η Μάνη είναι ο τόπος που εύκολα αγαπάς ακόμα και αν δεν είσαι από δω γίνεται κάτι μαγικό και έτσι απλά, νιώθει σα στο σπίτι σου. Όλα είναι απλά και αβίαστα, δε χρειάζεται να σκεφτείς τι θα φορέσεις, που θα φας οι γεύσεις και οι κινήσεις είναι λιτές και αυθεντικές. Λαδοελιές και σύγκλινα, σφέλα, λουκάνικα με πορτοκάλι, δίπλες, λαλάγια, τραβηχτές. Κλείστε το aircondition και ανοίξτε τα παράθυρα μόλις φτάσετε πάνω από το Λιμένι, τα φασκόμηλα και τα θυμάρια που αρωματίζουν το εξαιρετικό μέλι της περιοχής πλημμυρίζουν την ατμόσφαιρα και αν φτάσετε το δειλινό το ηλιοβασίλεμα στο Μεσσηνιακό κόλπο θα σας αποζημιώσει για το μακρύ ταξίδι.
1η Στάση: Αρεόπολη
Η είσοδος της πόλης δεν ανταποκρίνεται στην ομορφιά που περιμένει τον επισκέπτη όταν προχωρήσει από την κεντρική πλατεία προς τα πέτρινα σοκάκια με τις πολύχρωμες βουκαμβίλιες, για να συναντήσει την εκκλησία των Ταξιαρχών (τέλη 18ου αιώνα), τον παραδοσιακό φούρνο της Μηλιάς, πετρόκτιστα σπίτια και καλαίσθητους ξενώνες, εστιατόρια και καφέ απόλυτα ενταγμένα στην ατμόσφαιρα.
Στον κεντρικό δρόμο, απέναντι από το σούπερ μάρκετ του Νιάρχου, δοκιμάστε το καρβέλι με προζύμι της Σταυρούλας Νικολαρέα και τη σπανακόπιτα (αν φτάσετε νωρίς και την προλάβετε). Βουτήξτε το ψωμί σε λάδι μανιάτικο με θαλασσινό χοντρό αλάτι. Αφήστε το αυτοκίνητο και περπατήστε την πόλη του Άρη, επισκεφτείτε τους Αέρηδες για δώρα ξεχωριστά για εσάς και τους αγαπημένους σας. Σχεδόν απέναντι ένα ζαχαροπλαστείο όπου μοιάζει να σταμάτησε ο χρόνος, σιροπιαστή καρυδόπιτα και χειροποίητο παγωτό καϊμάκι που θα σας ταξιδέψει. Χυμός φραγκόσυκου και δροσεροί συνδυασμοί στο Aula cafe cocktail bar με εξαιρετικό service.
2η Στάση: Διρό
Η είσοδος της πόλης δεν ανταποκρίνεται στην ομορφιά που περιμένει τον επισκέπτη όταν προχωρήσει από την κεντρική πλατεία προς τα πέτρινα σοκάκια με τις πολύχρωμες βουκαμβίλιες, για να συναντήσει την εκκλησία των Ταξιαρχών (τέλη 18ου αιώνα), τον παραδοσιακό φούρνο της Μηλιάς, πετρόκτιστα σπίτια και καλαίσθητους ξενώνες, εστιατόρια και καφέ απόλυτα ενταγμένα στην ατμόσφαιρα.
Στον κεντρικό δρόμο, απέναντι από το σούπερ μάρκετ του Νιάρχου, δοκιμάστε το καρβέλι με προζύμι της Σταυρούλας Νικολαρέα και τη σπανακόπιτα (αν φτάσετε νωρίς και την προλάβετε). Βουτήξτε το ψωμί σε λάδι μανιάτικο με θαλασσινό χοντρό αλάτι. Αφήστε το αυτοκίνητο και περπατήστε την πόλη του Άρη, επισκεφτείτε τους Αέρηδες για δώρα ξεχωριστά για εσάς και τους αγαπημένους σας. Σχεδόν απέναντι ένα ζαχαροπλαστείο όπου μοιάζει να σταμάτησε ο χρόνος, σιροπιαστή καρυδόπιτα και χειροποίητο παγωτό καϊμάκι που θα σας ταξιδέψει. Χυμός φραγκόσυκου και δροσεροί συνδυασμοί στο Aula cafe cocktail bar με εξαιρετικό service.
Μοναδικό ηλιοβασίλεμα στο Spilius Café Bar, ρωτήστε για να βρείτε τις ταμπέλες που θα σας οδηγήσουν. Μη ξεχάσετε φεύγοντας να πάρετε ελιές, χοντρό αλάτι και σφέλα, τα περισσότερα καταστήματα είναι ανοικτά μέχρι αργά.
Κατεβείτε στο Λιμένι και γευτείτε θάλασσα στο Μαύρο Πειρατή ή τις νοστιμιές στο Μαγαζάκι της Θοδώρας πάνω στο κύμα. Μανιάτικη φιλοξενία στο Porto Vitilo, στο Καραβοστάσι, γεμίστε μπαταρίες και χαλαρώστε. Παραλίες με άσπρο βότσαλο, καθαρά νερά και μαγευτικά ηλιοβασιλέματα. Η θέα στον κόλπο από το Οίτυλο θα σας αποζημιώσει, αναζήτηστε το "μπαλκόνι" της εκκλησίας. Για πολλούς τα ωραιότερα ξενοδοχειακά συγκροτήματα βρίσκονται εδώ στο Λιμένι όπου η παροχή υπηρεσιών είναι σε πολύ υψηλό επίπεδο.
2η Στάση: Διρό
Ο Πύργος του Διρού είναι το χωριό όπου συναντάμε τη διασταύρωση που οδηγεί στα διάσημα σπήλαια Βλυχάδα και Αλεπότρυπα. Χειροποίητα κεραμικά, σε σχέδια πρωτότυπα, μοναδικά, αν δεν έχετε γάστρα για το φούρνο να πάρετε οπωσδήποτε, τα φαγητά σας θα αποκτήσουν άλλη γεύση. Ένα από τα ωραιότερα παγκοσμίως λημναία σπήλαια σε απόσταση δύο περίπου χιλιομέτρων σας περιμένει λίγο πιο κάτω, αγνοήστε την πρώτη εντύπωση εγκατάλειψης, φορέστε το σωσίβιο σας και ταξιδέψτε στα έγκατα της γης. Το σπήλαιο είναι αναπτυγμένο εντός των κρυσταλλικών ασβεστόλιθων της ενότητας Κρήτης-Μάνης αποτελείται από χερσαία και λιμναία τμήματα με δαιδαλώδη μορφή, που οφείλεται στη φυσική ανάπτυξη των λιθωματικών σχηματισμών, οι οποίοι βρίσκονται σήμερα τόσο πάνω από την επιφάνεια των υδάτων όσο και κάτω από αυτή, φτάνει σε βάθος τα 70 μ. και εξερευνήθηκε για πρώτη φορά το 1949. Η θέα βγαίνοντας από τα σπήλαια θα σας κόψει την ανάσα τα τυρκουάζ ήρεμα νερά και άσπρα βότσαλα του κόλπου σας περιμένουν για μια βουτιά.
3η στάση: Κίττα, η πολυπυργού
Μην την προσπεράσετε, κάντε στάση και περιπλανηθείτε, ένας ακόμα διατηρητέος παραδοσιακός οικισμός με 21 μανιάτικους πολεμόπυργους, εκ των οποίων διασώζονται 11, και 28 πυργόσπιτα που διασώζονται όλα. Ο επισκέπτης που δεν έχει μελετήσει την ιστορία, εύκολα την προσπερνά αφού και πάλι δεν υπάρχουν πληροφορίες που να οδηγούν τα βήματα του περιηγητή, παρότι φαίνεται ότι υπάρχουν αναφορές στην περιοχή στην Ιλιάδα του Ομήρου αλλά και στον Παυσανία. Στην Κίττα ο επισκέπτης μπορεί κατόπιν συνεννόησης να επισκεφτεί δωρεάν το ιδιωτικό Λαογραφικό Μουσείο Γιώργου Μουρκόγιαννη σε έναν ιδιόκτητο Μανιάτικο Πύργο που τα θεμέλιά του φτάνουν στο 1500 μ. Χ., ο κ. Μουρκογιάννης αποφάσισε ότι: «οποιαδήποτε άλλη επιχείρηση δεν ταυτιζόταν με την ιστορία του κτιρίου!» σκοπός του Μουσείου, δηλώνει, είναι η διατήρηση της πολιτιστικής και πνευματικής μας κληρονομιάς, η συγκέντρωση, διάσωση, διατήρηση και προβολή του πάσης φύσεως ιστορικού και λαογραφικού υλικού, για τη μορφωτική και πολιτιστική προαγωγή των κατοίκων της Μάνης και της Λακωνίας ευρύτερα. Στο λαογραφικό Μουσείο Μάνης του Γ. Μουρκογιάννη ο επισκέπτης αγγίζει τη Μάνη, τη γενέθλια γη, βλέπει κι αισθάνεται τη βαθιά και στενή συνάφεια του τόπου, της ιστορίας, της θρησκείας και της τέχνης.
4η στάση: Γερολιμένας
Ο Γερολιμένας, κοντά στη θέση της αρχαίας Ιππόλας, οφείλει το όνομά του στο γεγονός ότι στην αρχαιότητα θεωρείτο "Ιερός Λιμένας", επίνειο της περιοχής αφετηρία για εξερεύνηση της περιοχής δια θαλάσσης. Κτισμένος δίπλα στη θάλασσα στην ανατολική πλευρά του Κάβο Γκρόσσο και αποτελεί ένα από τα πιο παραδοσιακά και αυθεντικά μανιάτικα παραλιακά χωριά της Λακωνίας με τα χαρακτηριστικά πέτρινα σπίτια του να αγγίζουν τη θάλασσα.
Το μικρό φυσικό λιμάνι στο μυχό του ομώνυμου όρμου, αποτελούσε παλαιότερα το εμπορικό λιμάνι της Μέσα Μάνης περπατήστε προς το βράχο και δείτε το λιμάνι από ψηλά, η επίσκεψη στο ξενοδοχείο ΚΥΡΙΜΑΙ είναι εμπειρία και απαραίτητη στάση για ποτό ή και φαγητό.
Ο Γερολιμένας, κοντά στη θέση της αρχαίας Ιππόλας, οφείλει το όνομά του στο γεγονός ότι στην αρχαιότητα θεωρείτο "Ιερός Λιμένας", επίνειο της περιοχής αφετηρία για εξερεύνηση της περιοχής δια θαλάσσης. Κτισμένος δίπλα στη θάλασσα στην ανατολική πλευρά του Κάβο Γκρόσσο και αποτελεί ένα από τα πιο παραδοσιακά και αυθεντικά μανιάτικα παραλιακά χωριά της Λακωνίας με τα χαρακτηριστικά πέτρινα σπίτια του να αγγίζουν τη θάλασσα.
Το μικρό φυσικό λιμάνι στο μυχό του ομώνυμου όρμου, αποτελούσε παλαιότερα το εμπορικό λιμάνι της Μέσα Μάνης περπατήστε προς το βράχο και δείτε το λιμάνι από ψηλά, η επίσκεψη στο ξενοδοχείο ΚΥΡΙΜΑΙ είναι εμπειρία και απαραίτητη στάση για ποτό ή και φαγητό.
5η στάση: Άλικα - Κυπάρισσος
Κατά τον Ανάργυρο Κουτσιλιέρη προέρχεται από το αρχαίο «αλυκίδες», το νεοελληνικό όνομα αλυκή, που σημαίνει χαμηλή θέση κοντά στη θάλασσα, στους πρόποδες του όρους Σαγγιάς σε υψόμετρο 180μ και μικρή απόσταση από τη θάλασσα.
Χρονολογημένα ευρήματα στο χώρο από τα ρωμαϊκά χρόνια μέχρι και τον 10ο αιώνα, η Καινήπολη με το λιμάνι της το Σαρολιμένα, το λατομείο στη βόρεια πλευρά της κεντρικής πλατείας. Ο καθηγητής Ν. Δρανδάκης επέβλεψε την ανασκαφή 3 παλαιοχριστιανικών βασιλικών χτισμένων μεταξύ 5ου και 8ου μ.Χ αιώνα. Σπουδαίος και ο ναός του Αι-Στράτηγου ή Ταξιάρχη που ανάγεται στο 10ο αιώνα, ενώ στα μεταβυζαντινά χρόνια τοποθετείται το δίκτυο των μονοπατιών που συνδέει τον νέο οικισμό με τα παλαιά Άλικα στη θέση «Σκεντρίνες». Μετά τα Άλικα και πριν φτάσετε στη Βάθεια, στο δεξί σας χέρι, στην περιοχή Λευκή Πέτρα, το Porto Mani Suites προσφέρει αξέχαστη φιλοξενία και φροντίδα με μια θέα στη θάλασσα που θα σας κόψει την ανάσα.
6η στάση: Βάθεια
H Ακρόπολη της Μάνης, εκατόν σαράντα τέσσερα οικήματα, κατανεμημένα σε τέσσερις διακριτές συνοικίες, συνθέτουν αυτόν τον πυκνά χτισμένο πετρόκτιστο οικισμό που αποτελεί μνημείο της αρχιτεκτονικής παράδοσης της ευρύτερης περιοχής κατά τον 18ο και 19ο αιώνα, περίοδο κατά την οποία χτίστηκαν οι περισσότεροι πύργοι της Βάθειας. Η αρχιτεκτονική των κτιρίων διακρίνεται με βάση 3 κύριες χρονικές περιόδους:
(1) μονώροφα και διώροφα μανιάτικα σπίτια κατασκευασμένα πριν από το 1840 (2) διώροφα, τριώροφα και τετραώροφα πυργόσπιτα των ετών 1840-1870 και (3) μοντέρνα σπίτια ενός και δύο ορόφων της περιόδου 1890-1915. Οι πύργοι αυτοί είναι μοναδικά δείγματα λαϊκής οχυρωματικής αρχιτεκτονικής σε ολόκληρο τον Ελλαδικό χώρο, περιπλανηθείτε και αναζητείστε τα μυστικά τους. 7η στάση: Πάλυρος - Πόρτο Κάγιο
Tο Πόρτο Κάγιο, επίνειο του γραφικότατου αλλά αναξιοποίητου τουριστικά Παλύρου, είναι το νοτιότερο φυσικό λιμάνι της ηπειρωτικής Ελλάδας.Το άνοιγμα της εισόδου του έχει μήκος περίπου 220μ. και όχι τυχαία ο Παυσανίας και ο Στράβων το αποκαλούσαν Ευλίμενη Αρχαίας Ψαμαθούς, Ψωμαθιάς για τους ντόπιους. Εκατοντάδες ιστιοπλόοι και ψαράδες βρίσκουν καταφύγιο και ασφαλές αραξοβόλι. Ξενώνες και 3 ταβέρνες περιμένουν να σας φιλοξενήσουν, τα ντόπια ψάρια είναι πια λιγοστά αλλά αν τα βρείτε αξίζει να τα δοκιμάσετε. Στείρες, μαγιάτικα και πιο σπάνιος ο ντόπιος ροφός.
Ζητήστε από τους ντόπιους που διαθέτουν βαρκάκια να επισκεφτείτε παραλίες που δεν φτάνει ο δρόμος, ο Κάλαμος απέναντι, ο Αντρόγυαλος λίγο έξω από το λιμάνι. Από την άλλη πλευρά στο Marmari Paradise, στον ομώνυμο κόλπο, μπορείτε να γευτείτε την κουζίνα του Μιχάλη Γεωργαρίου ή να χαλαρώσετε μ’ ένα κοκτέηλ στο μπαρ και τον ήλιο να δύει μέσα στη θάλασσα. Το συγκρότημα διαθέτει και οργανωμένη παραλία.
8η στάση: Κοκκινώγεια
Το τελευταίο χωριό στο χάρτη της Μάνης, το μονοπάτι για το νοτιότερο σημείο της ηπειρωτικής Ευρώπης ξεκινάει από εκεί που καταλήγει ο σύντομος ασφαλτόδρομος από τον οικισμό Κοκκινόγεια. Περνάμε από τον κολπίσκο Πόρτο Στέρνες που ονομάστηκε έτσι από τις πολλές στέρνες που υπάρχουν για τη συλλογή του νερού. 
Περνάμε από τον αρχαιολογικό χώρο με το ψηφιδωτό και βγαίνουμε σε δεύτερο, πιο άγριο κολπίσκο. Συνεχίζουμε στο σαφές μονοπάτι το οποίο με ήπια κλίση μας οδηγεί σε 30-45 λεπτά στον φάρο του ακρωτηρίου. Ο λιθόκτιστος φάρος κατασκευάστηκε το 1882 από τους Γάλλους και άρχισε να λειτουργεί το 1887. Μέχρι το 1984 φιλοξενούσε τρεις φαροφύλακες.
Από τότε έπαψε να είναι επιτηρούμενος, αφού εγκαταστάθηκε αυτόματος φωτιστικός μηχανισμός που λειτουργεί με ηλιακή ενέργεια. Περπατήστε το μονοπάτι νωρίς το πρωί τώρα το καλοκαίρι και επιστρέφοντας βουτήξτε στα διάφανα νερά.
Φεύγοντας από τα Κοκκινώγεια στο δεξί σας χέρι είναι ο όρμος Βαθύ, αφήνετε το αυτοκίνητο και κατεβαίνετε ένα σύντομο μονοπάτι αν θέλετε κολυμπήσετε σε γαλαζοπράσινα νερά και να ψαρέψετε στις καμπύλες που σχηματίζουν τα βράχια, χωρίς φασαρία και ξαπλώστρες, φροντίστε να έχετε νερό και κάτι για φαγητό, η «ανάπτυξη» δεν έχει φτάσει ακόμα εκεί και αυτό είναι το πιο όμορφο.
Περνάμε από τον αρχαιολογικό χώρο με το ψηφιδωτό και βγαίνουμε σε δεύτερο, πιο άγριο κολπίσκο. Συνεχίζουμε στο σαφές μονοπάτι το οποίο με ήπια κλίση μας οδηγεί σε 30-45 λεπτά στον φάρο του ακρωτηρίου. Ο λιθόκτιστος φάρος κατασκευάστηκε το 1882 από τους Γάλλους και άρχισε να λειτουργεί το 1887. Μέχρι το 1984 φιλοξενούσε τρεις φαροφύλακες.Από τότε έπαψε να είναι επιτηρούμενος, αφού εγκαταστάθηκε αυτόματος φωτιστικός μηχανισμός που λειτουργεί με ηλιακή ενέργεια. Περπατήστε το μονοπάτι νωρίς το πρωί τώρα το καλοκαίρι και επιστρέφοντας βουτήξτε στα διάφανα νερά.Φεύγοντας από τα Κοκκινώγεια στο δεξί σας χέρι είναι ο όρμος Βαθύ, αφήνετε το αυτοκίνητο και κατεβαίνετε ένα σύντομο μονοπάτι αν θέλετε κολυμπήσετε σε γαλαζοπράσινα νερά και να ψαρέψετε στις καμπύλες που σχηματίζουν τα βράχια, χωρίς φασαρία και ξαπλώστρες, φροντίστε να έχετε νερό και κάτι για φαγητό, η «ανάπτυξη» δεν έχει φτάσει ακόμα εκεί και αυτό είναι το πιο όμορφο.
9η στάση Λάγια
Αντιπροσωπευτική της μανιάτικης αρχιτεκτονικής, γεμάτη πύργους, πυργόσπιτα και περισσότερες από 20 εκκλησίες αφού κάθε οικογένεια είχε τη δική της, Ως μνημεία έχουν χαρακτηριστεί οι Ι.Ν. της Αγίας Τριάδος και της Φανερωμένης. Ιδανική για περιπλανηθεί κανείς στα μονοπάτια της και να αφουγκραστεί την ιστορία της πέτρας που κυριαρχεί παντού, κανείς ωστόσο δε φρόντισε να ζωντανέψει όμως αυτό το ανοικτό μουσείο. Αναζητήστε το ντόπιο γλύπτη Πέτρο Γεωργαρίου και ζητήστε του να σας ξεναγήσει στο εργαστήρι του και να σας «περπατήσει» στο χωριό του, είναι πηγή ιστορίας και γνώσεων ενώ η τέχνη του πάνω στην πέτρα θα σας συναρπάσει.
Αντιπροσωπευτική της μανιάτικης αρχιτεκτονικής, γεμάτη πύργους, πυργόσπιτα και περισσότερες από 20 εκκλησίες αφού κάθε οικογένεια είχε τη δική της, Ως μνημεία έχουν χαρακτηριστεί οι Ι.Ν. της Αγίας Τριάδος και της Φανερωμένης. Ιδανική για περιπλανηθεί κανείς στα μονοπάτια της και να αφουγκραστεί την ιστορία της πέτρας που κυριαρχεί παντού, κανείς ωστόσο δε φρόντισε να ζωντανέψει όμως αυτό το ανοικτό μουσείο. Αναζητήστε το ντόπιο γλύπτη Πέτρο Γεωργαρίου και ζητήστε του να σας ξεναγήσει στο εργαστήρι του και να σας «περπατήσει» στο χωριό του, είναι πηγή ιστορίας και γνώσεων ενώ η τέχνη του πάνω στην πέτρα θα σας συναρπάσει.
10η στάση: Κότρωνας
Η διαδρομή δίπλα στη θάλασσα στην προσηλιακή Μάνη μέχρι τον Κότρωνα συναρπάζει. Οικισμοί με ελάχιστους ή καθόλου κατοίκους, παραλίες και ταβερνάκια πάνω στο κύμα, Άγιος Κυπριανός, Αλύπα, Κοκκάλα κάντε στάσεις για βουτιές.
Στρίψτε αριστερά και ανεβείτε το στενό, ανηφορικό δρόμο προς το Δρύαλο για θέα που θα σας κόψει την ανάσα, ελιές, φραγκόσυκα και απέναντι τα Κύθηρα.
Πριν τον Κότρωνα, κάντε μια στάση στο Φλομοχώρι το χωριό με τον ψηλότερο πύργο της Μάνης, αυτός της οικογένειας Παντελεάκου, πενταόροφος, φτάνει τα 18,5 μέτρα, με εντοιχισμένα παλαιά ανάγλυφα. Ο Κότρωνας είναι κτισμένος στο μυχό ενός ήρεμου, συνήθως όρμου, προφυλαγμένου από το βοριά, στον οποίο τοποθετείται η αρχαία πόλη Τευθρώνη, που σύμφωνα με το Παυσανία, οικιστής της ήταν ο Αθηναίος Τεύθραντας. Η Τευθρώνη είχε επεκταθεί από τη σημερινή Ζούδα μέχρι τη Γωνέα και είχε δύο ακροπόλεις, μια στη χερσονησίδα Σκοπά και μια στο κάστρο των Λουκάδικων.
Μνημείο έχει κηρυχθεί και η μοναδική σε θέση και αξία Μονή της Μεταμόρφωσης του Σωτήρα του 14ου αιώνα στο ερημοχώρι Γωνέα πάνω από τον Κότρωνα, ζητήστε από τους ντόπιους να σας ανοίξουν, τόσο η ίδια η μονή όσο και η θέα από ψηλά είναι μοναδική εμπειρία.
Ο ναός έχει βυζαντινές τοιχογραφίες του 18ου αιώνα μ.Χ. και οι αρχαιολόγοι έχουν διαπιστώσει δύο στρώματα τοιχογραφιών διακριτά στην ανατολική κάμαρα του ναού. Παρά την παντελή έλλειψη συντήρησης και τις λεηλασίες που έχει υποστεί η μονή σώζεται. Λίγο πριν την είσοδο της Μονής παρατηρείστε πετρόχιστες κυψέλες, μάρτυρες ότι η μελισσοκομία ήταν πάντα αναπτυγμένη στην περιοχή.
Μη φύγετε από τον Κότρωνα αν δε γευτείτε την κουζίνα και την περιποίηση στο Γεύσεις Εν Πλω, η Μαίρη Παναγάκου δημιουργεί γευστικά θαύματα και ο «μαέστρος» Αντώνης Παναγάκος πρωτοπορεί παρουσιάζοντας απρόσμενες γεύσεις με δυνατό άρωμα Μάνης, ζητήστε ταρτάρ τόνου που μοσχοβολά θάλασσα και λεμόνι και καλαμάρι ψητό με μοναστηριακή σαλάτα με σάλτσα πορτοκάλι. Αναζητήστε δωμάτιο στο Kotronas Bay Bungalows και νιώστε σα στο σπίτι σας.
Μνημείο έχει κηρυχθεί και η μοναδική σε θέση και αξία Μονή της Μεταμόρφωσης του Σωτήρα του 14ου αιώνα στο ερημοχώρι Γωνέα πάνω από τον Κότρωνα, ζητήστε από τους ντόπιους να σας ανοίξουν, τόσο η ίδια η μονή όσο και η θέα από ψηλά είναι μοναδική εμπειρία.
Ο ναός έχει βυζαντινές τοιχογραφίες του 18ου αιώνα μ.Χ. και οι αρχαιολόγοι έχουν διαπιστώσει δύο στρώματα τοιχογραφιών διακριτά στην ανατολική κάμαρα του ναού. Παρά την παντελή έλλειψη συντήρησης και τις λεηλασίες που έχει υποστεί η μονή σώζεται. Λίγο πριν την είσοδο της Μονής παρατηρείστε πετρόχιστες κυψέλες, μάρτυρες ότι η μελισσοκομία ήταν πάντα αναπτυγμένη στην περιοχή.
Μη φύγετε από τον Κότρωνα αν δε γευτείτε την κουζίνα και την περιποίηση στο Γεύσεις Εν Πλω, η Μαίρη Παναγάκου δημιουργεί γευστικά θαύματα και ο «μαέστρος» Αντώνης Παναγάκος πρωτοπορεί παρουσιάζοντας απρόσμενες γεύσεις με δυνατό άρωμα Μάνης, ζητήστε ταρτάρ τόνου που μοσχοβολά θάλασσα και λεμόνι και καλαμάρι ψητό με μοναστηριακή σαλάτα με σάλτσα πορτοκάλι. Αναζητήστε δωμάτιο στο Kotronas Bay Bungalows και νιώστε σα στο σπίτι σας.
Το καλοκαίρι του 2017, υπό την αιγίδα του Δήμου Ανατολικής Μάνης και την στήριξη του ινστιτούτου για την προβολή και την ανάπτυξη της Μάνης, οι «Όμοιοι της Μάνης» και την ευγενική υποστήριξη του Ενιαίου Συλλόγου Υπαλλήλων Υπ. Πολιτισμού, ο ζωγράφος και συντηρητής αρχαιοτήτων Λεωνίδας Μιχαλάκος, ζωγράφος, με καταγωγή από τον Κότρωνα, μετά από ένα ταξίδι που ξεκίνησε τον Αύγουστο του 2011 στην Αρεόπολη ως κύκλος α', συνεχίστηκε στην Αθήνα στο Ίδρυμα Μ. Κακογιάννης, τον Ιανουάριο του 2013 ως κύκλος β' και τον Νοέμβριο του 2016 ως κύκλος γ' στο Παρίσι, στη γκαλερί Δεσμός, παρουσιάζει την έκθεση "Η ΕΜΗ ΜΑΝΗ - σύνοψις" κλείνοντας το θέμα που τον απασχόλησε πολύ και του έδωσε ιδιαίτερη χαρά. Η έκθεση θα είναι ανοικτή για το κοινό μέχρι τις 25 Αυγούστου 2017 στο Πνευματικό Κέντρο της Ενορίας του Αγ. Χαραλάμπους και σίγουρα θα δώσει μια διαφορετική νότα στο ταξίδι σας.
Ο Μιχαλάκος εικονογραφεί μανιάτικα μοιρολόγια σε μια προσπάθεια διαφύλαξης της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς της Μάνης, και ποιήματα Ελλήνων ποιητών όπως του Σολωμού και του Βρεττάκου με την ιδιαίτερη ματιά και ευαισθησία του. Η Μάνη είναι ένα ανοικτό μουσείο, ένα πολιτιστικό τοπίο που αξίζει να ανακαλύψετε όλες τις εποχές του χρόνου. Ένας τόπος που σε πλημμυρίζει μυρωδιές: φασκόμηλα, θυμάρια, μέλι, ελιά, θάλασσα και δύναμη.
Οι φωτογραφίες που πλαισιώνουν τα κείμενα είναι του Όμοιου Νίκου Ανεμοδουρά.